Oleh: Jennifer Phun
Forum “Naratif Malaysia: Masa Depan Politik Kaum dan Agama” telah berlangsung secara lancarnya pada 23 Julai 2019 di Hotel Puri Pujangga, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Ahli- ahli akademik dan politik yang terlibat (ahli panel) merupakan ahli kepakaran dalam bidang masing-masing iaitu politik, kaum dan agama. Sejak kemerdekaan pada 1957, perkembangan Malaysia telah menghadapi pelbagai cabaran dari luaran dan dalaman. Terutamanya selepas PRU-14, terdapat perubahan dan perkembangan baru di mana peningkatan secara beransuran berkaitan dengan isu sosial yang melibatkan kaum dan agama di perbincangan aras perdana.
Penceramah pertama merupakan Setiausaha Politik kepada Ahli Parlimen Iskandar Puteri – Encik Syahrezan Johan. Dalam perbincangan beliau, GE-14 dapat memperolehi undian anak muda Malaysia menerusi isu yang lebih penting iaitu kos sara hidup dan pekerjaan selain isu keagamaan dan etnik manakala isu ‘Melayu hilang kuasa’ menjadi tumpuan utama semasa GE-13. Dengan perubahan parti baru yang memegang kuasa, ahli-ahli politik kini cuba mengambil ‘jalan’ Mesra Melayu untuk menunjukkan bahawa hak Melayu masih dititik berat oleh mereka. Walaupun cara ini dapat meringankan ketegangan kaum semasa, tetapi pada masa jangka yang panjang Negara Bangsa tidak dapat diwujudkan dan isu mengenai kaum serta keagamaan mungkin lebih serius sehingga menjadi isu utama untuk GE-15. Oleh itu, beliau mengemukakan beberapa penyelesaian untuk isu ini. Pertama sekali, prinsip negara untuk semua rakyat Malaysia tidak mengira agama, kaum dan status serta tiada pengecualian di mana warganegara seorang rakyat Malaysia tidak dipertikaikan. Kedua, prinsip perlembagaan Malaysia yang menyatakan hak asas untuk semua rakyat Malaysia dan kedudukan khas orang Melayu tidak dipersoalkan. Tambahan pula, tiada komuniti/kumpulan yang dipinggirkan dan merealisasikan potensi masyarakat untuk negara dalam menghadapi cabaran globalisasi.
Encik Syahrezan turut mengemukakan slogan ‘Kemakmuran Bersama’ dan ‘1 Malaysia’ untuk menekankan bahawa rakyat perlu merasai dan menghayati makna sebenarnya sebalik hanya melihat ia sebagai satu slogan daripada kerajaan. Selain itu, ketegangan kaum masih berlaku disebabkan parti pembangkang yang memegang akan terhadap isu kaum dan keagamaan lalu dapat memperolehi reaksi daripada pihak kerajaan serta pihak ketiga (media) yang merangsangkan isu tersebut. Justeru itu, isu ini masih merupakan salah satu isu nasional.
Forum ini diteruskan dengan penceramah kedua – Encik Mak Kah Keong yang merupakan Setiausaha Agung Parti Gerakan Rakyat Malaysia. Dalam perbincangan beliau, masyarakat umum yang lazimnya menentukan hala tuju politik negara. Sebagai contoh, politik negara Malaysia serupa ekonomi laissez faire. Untuk lebih memahami struktur dan perkembangan parti politik dan isu perkauman di Malaysia, Encik Mak telah menyentuh tentang 13 Mei, di mana struktur pemerintahan dan politik Malaysia berasal dan berasaskan salah faham antara kaum. Beliau turut membandingkan cara pelaksanaan dan pentadbiran parti baru dengan parti lama lalu merumuskan bahawa terdapat persamaan iaitu prinsip kongsi sama dalam pentadbiran.
Penceramah ketiga merupakan pensyarah NUS – Dr. Azhar Ibrahim. Beliau melihat kepada tiga perkara iaitu gubahan Rukun Negara selepas merdeka pada tahun 1957, peranan intelektual Malaysia mengenai isu politik kaum dan keagamaan serta respons daripada agen kultural. Sehubungan dengan itu, Dr Azhar membincangkan bahawa kumpulan etnik wajar menjaga hak dan kebajikan tetapi jikalau hanya untuk kebajikan dan manfaat kumpulan tersendiri makalah tidak wajar kerana Malaysia merangkumi pelbagai etnik. Dalam lain kata, untuk berjaya dalam integrasi nasional, semua hak dan kebajikan etnik perlu dipertimbangkan dan dijaga. Tambahan pula, pihak atasan perlulah mendengar pandangan dan memahami keperluan rakyat; pada masa yang sama sentimen rakyat yang kuat perlulah ‘sembuh’ supaya pelaksanaan (pentadbiran) dapat lakukan. Beliau juga mengemukakan beberapa ahli tokoh terkenal yang kritikal terhadap status quo semasa iaitu Syed Hussein Alatas dan Colin Abraham bersamaan tokoh Usman Awang dan Chandra Muzaffar dari segi respons kultural. Konotasi kultural digunakan sebaliknya budaya kerana secara umumnya, ‘budaya’ memberi persepsi budaya tarian dan seni. Oleh itu, gerakan kultural merupakan segala yang tidak melibatkan politik. Jalan keluar yang dibincang melibatkan pendidikan kewarganegaraan di mana pihak yang bertanggungjawab dan terlibat memandangkan perkara pendidikan dengan serius, pertambahan projek kultural di mana peranan NGO dan institusi pendidikan tinggi dalam mengembangkan dan memelihara projek yang sedia ada serta memerlukan transformasi sosial yang lebih menyeluruh.
Penceramah terakhir untuk forum merupakan Prof. Madya Dr. Helen Ting, Felo Penyelidik IKMAS di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Beliau memulakan presentasi dengan kerangka konsep etnik dan menyatakan mempertahankan etnik membawakan kebaikan namun jikalau hanya etnik tersebut sahaja maka tidak digalakkan. Seterusnya, komentasi ahli politik terhadap sekumpulan etnik secara langsung dan tidak langsung dapat mencetuskan reaksi yang positif dan negatif. Salah satu contoh yang diberikan adalah komentasi terhadap tarian singa kaum cina di mana, reaksi negatif diperolehi tetapi secara positifnya, penglibatan anak muda cina dalam tarian singa telah meningkat. Dr Helen mengemukakan tiga domain hubungan etnik iaitu institusi negara, domain awam dan interaksi peribadi. Tambahan pula, statistik dikemukakan mengenai persepsi terhadap diskriminasi antara kaum adalah lebih tinggi berbanding pengalaman diskriminasi yang dihadapi dalam kehidupan seharian. Malahan, kekurangan interaksi antara kaum bukan merupakan masalah yang besar dalam isu perkauman. Perkara 154 dan perkara 8 dalam perlembagaan turut disentuh oleh beliau untuk meneruskan perbincangan mengenai isu politik kaum dan agama di Malaysia kerana ketegangan etnik yang berlaku tidak hanya disebabkan oleh faktor ekonomi dan politik. Dalam kata lain, pengekalan identiti sekumpulan etnik merupakan salah satu faktor yang menyumbang dalam isu ini. Di samping itu, Dr Helen turut membincangkan mengenai dasar integrasi nasional yang kontradiksi di mana multikulturalism dan asimilasi dapat dilihat dalam masyarakat Malaysia. Selanjutnya, isu integrasi dalam kumpulan etnik sering kali dijadikan sebagai isu sebaliknya diakui bahawa integrasi antara kumpulan etnik telah/dapat dilakukan. Politik perkauman wujud dalam masyarakat namun untuk membina sebuah Negara Bangsa, ia perlu setanding dengan realiti rakyat Malaysia.
Sebelum mengakhiri forum, terdapat sesi perbincangan antara ahli panel dengan peserta di mana self-empowerment, fenomena sosial, mitos sosial dan usaha yang merentasi politik perlu dilaksanakan dan digubah untuk menangani isu politik kaum dan keagamaan di Malaysia dengan lebih baik. Pada pendapat saya, keunikan Malaysia merupakan rakyat yang terdiri daripada pelbagai kaum dan etnik. Lebih-lebih lagi, saya bersetuju dengan perbincangan mengenai jalan keluar yang dikemukakan oleh ahli-ahli panel antaranya, perlembagaan tidak difahami sepenuhnya oleh rakyat Malaysia termasuklah ahli intelek dan ahli politik serta pelaksanaan serius dalam pendidikan kewarganegaraan kepada generasi muda supaya isu politik kaum dan keagamaan dapat ‘diselesaikan’ dengan baik. Pendek kata, semua institusi- kerajaan, swasta, awam, kultural dan individu perlulah lebih tegas dan memainkan peranannya dalam menangani isu politik kaum dan keagamaan di Malaysia.
Naratif Malaysia 