Wacana Naratif Malaysia oleh Ashraf Hadi

• 

SIRI PEMBENTANGAN HANG NADIM [2/2020]

Negara Idaman PAS-UMNO: Harapan di Sebalik Sebuah Pakatan Baharu

Penyampai: Ashraf Hadi
Masa: 10 pagi – 12 tengahari
Tarikh: 6 Februari 2020 (Khamis)
Tempat: Bilek Mesyuarat IKMAS, UKM
Semua dialu-alukan hadir

Abstrak:

Tanggal 9 Mei 2019 merupakan detik bersejarah bagi kekalahan UMNO sebagai parti pemerintah yang mengetuai kerajaan Barisan Nasional (BN). Ini menyebabkan pentadbiran negara telah bertukar kuasa dari BN kepada Pakatan Harapan (PH) yang memenangi Pilihan Raya Umum ke-14 (PRU-14). Namun begitu, kekalahan UMNO pada PRU-14 ini menjadi titik temu untuk UMNO dan PAS berkerjasama dalam Muafakat Nasional. Hal ini kerana, sebelum PRU-14 PAS dan UMNO saling menafikan untuk berkerjasama atau bergabung di antara satu sama lain. Di samping itu, PAS-UMNO juga dilihat selesa dalam membawa agenda perkauman dan agama demi kelangsungan politik mereka. Oleh hal demikian, dengan peningkatan isu agama dan kaum yang diputarkan PAS-UMNO, maka bagaimanakah negara idaman yang diimpikan oleh PAS-UMNO pasca PRU-14 ini?

Keterpendaman Melayu: Ke Arah Nasionalisme Malaysia Terangkum (Bahagian 5/5)

Keputusan PRK DUN Semenyih dan kerjasama antara UMNO dan PAS yang telah berlaku dan sudah pun termaterai secara rasmi pada 5 March 2019 yang lepas, pada hemat saya adalah suatu bentuk penzahiran kepada ‘keterpendaman Melayu’. Sumber kepada ‘keterpendaman Melayu’ ini adalah cita-cita nasionalisme Melayu yang tak kesampaian. Lantaran ketidaksampaian cita-cita itu, maka ianya disimpan dan terpendam di dalam hati tapi mampu diseru kembali, dibangkitkan dan dizahirkan bila sudah cukup ramuan, bahan serta kena dengan situasinya.

Untuk mengetahui apa yang saya maksudkan dengan nasionalisme Melayu yang terpendam sila rujuk bahagian kedua dan ketiga siri rencana ini.

Pada pandangan saya terdapat tujuh unsur yang membentuk nasionalisme Melayu. Untuk memahami dengan lebih jelas tujuh unsur yang terkandung di dalam nasionalisme Melayu yang terpendam ini, sila rujuk bahagian keempat dalam siri tulisan ini.

Merujuk kepada ‘perkahwinan’ antara UMNO-PAS, unsur apakah daripada nasionalisme Melayu yang menjadi cita-cita mereka masih belum begitu jelas lagi buat masa sekarang. Apakah unsur cita-cita politik? Cita-cita ekonomi? Cita-cita agama? Budaya? Bahasa? Sejarah? Atau raja? Atau kesemuanya sekali menjadi cita-cita yang mendasari kerjasama antara UMNO dan PAS ini? Atau ada unsur yang menjadi fokus utama dan ada unsur yang menjadi fokus sampingan?

Walau pun kenyataan daripada kepimpinan kedua-dua parti menumpukan kepada aspek demi ‘penyatuan ummah’ tapi perincian tentang apa yang dimaksudkan dengan ‘penyatuan ummah’ itu masih kabur dan belum ada agenda-agenda bersama yang diperincikan dengan jelas kecuali sebagai kerjasama politik untuk mengalahkan Pakatan Harapan bagi merebut kembali kuasa yang hilang.

Justeru itu, hanya masa yang akan menentukan sama ada jalinan kerjasama antara dua parti Melayu dan Islam terbesar ini mampu untuk menyatukan unsur-unsur nasionalisme Melayu yang berbeza yang diperjuangkan oleh parti masing-masing dan seterusnya kekal bertahan dalam kesatuan yang dibangunkan mereka itu. 

Kerja Buat Praktikal

Merujuk kembali kepada kekalahan Pakatan Harapan (PH) di PRK Semenyih, soalan yang lebih penting ialah pertamanya, apakah yang PH perlu lakukan untuk memastikan nasib di Semenyih tidak berulang di PRU15 nanti?; dan keduanya, apakah yang mampu PH tawarkan untuk menandingi tawaran cita-cita nasionalisme Melayu yang akan muncul hasil dari kerjasama UMNO-PAS ini?

Pada hemat saya jawapan untuk soalan pertama memerlukan kerja buat berbentuk praktikal, manakala jawapan untuk soalan kedua pula memerlukan kerja buat berbentuk intelektual. Kerja praktikal dan intelektual ini seharusnya berjalan seiring.

Kerja-kerja praktikal ini berbentuk jangka pendek dan bertujuan untuk memenuhi sebahagian besar daripada tuntutan para pengundi. Ianya adalah wajah luar PH yang perlu ditunjukkan secara jelas dan konkrit untuk memuaskan hati mereka yang telah mengundi PH pada PRU14 yang lalu.

Kerja buat praktikal ini telah pun banyak dibincangkan dan diajukan oleh ramai penganalisis-penganalisis politik yang lain.

Kerja buat yang paling utama yang disarankan oleh ramai penganalisis politik ialah menunaikan sebahagian besar daripada janji-janji yang telah dibuat oleh Pakatan Harapan kepada pengundi pada PRU14 yang lepas. Daripada janji-janji berbentuk ekonomi hinggalah kepada janji-janji reformasi struktural dan institusi – sebahagian besarnya wajib ditunaikan.

Kerja-Kerja Intelektual

Namun begitu kerja buat pertama yang berbentuk praktikal itu pada hemat saya tidak mampu untuk mempertahankan PH dalam masa jangka panjang jika tidak didukung oleh kerja buat kedua iaitu kerja-kerja berbentuk intelektual.  

Kerja-kerja intelektual adalah penting sebagai suatu bentuk pendidikan jangka panjang kepada rakyat dan pada masa yang sama boleh dijadikan sumber pemikiran buat kepimpinan PH sendiri untuk menandingi wacana dan naratif nasionalisme Melayu yang ditawarkan oleh UMNO dan PAS, dua parti terbesar bangsa Melayu dan umat Islam ini.

Andaian saya, semakin dekat dengan PRU15 nanti, jika kerjasama antara UMNO dan PAS tidak pecah, sentimen ‘keterpendaman nasionalisme Melayu’ ini akan dipergunakan semaksima mungkin untuk mengaut undi Melayu dan Muslim seperti mana yang telah pun dilakukan di sepanjang masa berkempen pada PRK Semenyih yang lepas.

Pengundi Adalah Manusia Separa Rasional

Satu hal yang perlu disedari ialah pada akhirnya para pengundi adalah manusia-manusia yang separa rasional. Maknanya terdapat unsur-unsur bukan rasional (non-rational) seperti emosi, perasaan, psike dan sentimen yang akan turut mempengaruhi tindakan politik mereka.

Dan untuk pengundi-pengundi Melayu dan Muslim, saya percaya unsur-unsur yang terdapat dalam nasionalisme Melayu turut akan menjadi pertimbangan mereka ketika mereka membuat pilihan parti mana yang akan mereka berikan undi.

Justeru, apakah tawaran PH untuk menandingi wacana dan naratif nasionalisme Melayu yang diangkat oleh UMNO-PAS ini?

‘Naratif Malaysia’

Terdapat beberapa pemikir politik dari PH yang mengajukan sebuah naratif baru yang lebih terangkum (inklusif) yang mereka istilahkan “naratif Malaysia” sebagai naratif tanding. Saya fikir ini adalah suatu perkembangan yang baik dan sihat di dalam usaha untuk membentuk sebuah naratif tanding yang lebih berketerangkuman buat semua warga rakyat Malaysia.

Namun begitu setelah membaca beberapa rencana tulisan mereka, huraian tentang apa itu “naratif Malaysia” masih lagi kabur dan berbentuk abstrak. Dan beberapa cadangan yang diajukan pada hemat saya tidak mengambil-kira persoalan ‘keterpendaman Melayu’ yang telah pun saya huraikan di bahagian kedua, ketiga dan keempat tulisan ini.

Justeru, tulisan saya di bahagian terakhir ini adalah suatu usulan yang sederhana sahaja sebagai suatu percubaan untuk merembah jalan keluar buat Pakatan Harapan dalam menghadapi permasalahan ‘keterpendaman Melayu’. Selain daripada memberi usulan jalan dan justifikasi kenapa saya mencadangkan jalan tersebut, adalah juga menjadi tujuan saya di bahagian ini untuk merancakkan lagi wacana-wacana yang lebih bersifat ‘keMalaysiaan’ di era ‘Malaysia Baru’ tanpa melupakan kesinambungan sejarah lama masa silam yang kita warisi bersama-sama.

Untuk menjawab soalan – wacana dan naratif tanding apakah yang perlu diajukan oleh Pakatan Harapan kepada masyarakat Malaysia khususnya buat masyarakat Melayu dan Islam bagi melawan naratif nasionalisme Melayu versi UMNO dan PAS ini – saya memilih untuk memberi jawapan yang sedikit berbeza.

Nasionalisme Melayu Dalam Sejarah

Perlu diakui bahawa dari sudut sejarah, nasionalisme Melayu adalah hakikat yang menggerakkan kewujudan negara merdeka yang kita kenali sebagai Malaysia ini. Tanpa adanya nasionalisme yang terasnya adalah nasionalisme Melayu, Tanah Melayu pada waktu itu takkan mungkin punya gerakan untuk menuntut kemerdekaan.

Malahan idea nasionalisme ini bukan hanya hadir di Tanah Melayu tetapi juga di semua negara-negara yang dijajah. Nasionalisme adalah idea yang membentuk gerakan-gerakan perlawanan di banyak negara-negara dunia ketiga untuk bangkit dan bangun menentang penjajah khususnya kuasa-kuasa imperial baik dari Eropah mahu pun dari Asia sendiri.

Nasionalisme menjadi pemikiran penting yang melahirkan gerakan kemerdekaan dan seterusnya pemangkin yang membebaskan anak-anak bangsa di seluruh wilayah yang dijajah daripada cengkaman dan kezaliman penjajahan.

Hal yang sama tak terkecuali turut berlaku di Malaysia. Semenjak dari zaman kolonial Inggeris lagi nasionalisme Melayu adalah satu-satunya gerakan kemerdekaan yang paling jelas bentuk, cita-cita dan aspirasinya yang pada akhirnya berjaya memperolehi kemerdekaan daripada penjajah Inggeris.

Tapi nasionalisme Melayu ini adalah nasionalisme yang telah dilunakkan intensitinya kerana ia perlu menyesuaikan dirinya dengan hakikat kerencaman masyarakat Malaya pada waktu itu melalui jalinan kerjasama dengan pelbagai pertubuhan politik bukan Melayu.

Kerjasama dan pelunakan nasionalisme Melayu ini dibuat oleh hampir semua pertubuhan-pertubuhan politik Melayu di waktu itu, baik dari yang jalur kiri mahu pun kanan.

Walau pun cita-cita dan aspirasi nasionalisme Melayu itu gagal disempurnakan sepenuhnya tapi teras atau nukleus kepada gerakan yang membawa kemerdekaan Malaya adalah nasionalisme Melayu. Ini tak tersangkal lagi dan bersesuaian pula dengan pandangan seorang sejarawan Malaysia yang cukup berwibawa, Wang Gungwu, yang dalam tulisannya berjudul “Malayan Nationalism”menyatakan:

“Nasionalisme Malaya yang sesungguhnya adalah Nasionalisme Melayu yang dilunakkan. Kalau kita mahu mengemukakan satu takrifan di peringkat ini barangkali yang adilnya adalah untuk kita mengatakan bahawa nasionalisme Malaya terbentuk daripada dua bahagian: teras nasionalisme Melayu yang dilingkari oleh perkongsian ideal antara Melayu-Cina-India.”

Kemasukan Sabah, Sarawak dan Singapura ke dalam Persekutuan Malaya kemudiannya pada tahun 1963 tidak mengubah hakikat teras nasionalisme Melayu ini. Kerana itu, Singapura ditendang keluar oleh Tunku Abdul Rahman pada tahun 1965 apabila keberadaan Singapura di dalam Persekutuan Malaysia dilihat sebagai menggugat dan mengancam serta berkemungkinan mengubah teras Melayu yang menjadi asas kepada kewujudan Malaysia.

Dengan Singapura ditendang keluar dari Malaysia dan hanya Sabah dan Sarawak yang kekal bergabung dalam Persekutuan Malaysia, nasionalisme Melayu kembali ke kedudukan asalnya sebagai teras kepada kepemerintahan politi yang dinamakan Malaysia. 

Situasi ini turut diakui oleh seorang lagi sejarawan Malaysia yang juga cukup berwibawa iaitu Cheah Boon Kheng. Dalam buku beliau “Malaysia: The Making of a Nation”, formulasi awal yang diusulkan oleh Wang Gungwu – “teras nasionalisme Melayu yang dilingkari oleh perkongsian ideal antara Melayu-Cina-India” – diolah kembali oleh Cheah Boon Kheng dalam bentuk “Melayu-Cina-India-Sabah-Sarawak” dengan Melayu sebagai unsur teras kepada perkongsian baru ini.

Walau pun dengan kehadiran dua negeri daripada Borneo ini, bagi Cheah Boon Kheng ianya tidak membuatkan unsur teras nasionalisme Melayu itu hilang daripada sistem kepemerintahan politi Malaysia.

Saya sepakat dengan Cheah Boon Kheng dalam hal ini kerana daripada bukti-bukti yang ada, perjalanan sejarah politik di kedua-dua negeri Borneo ini sejak daripada pembentukan Malaysia pada tahun 1963 cenderung dipengaruhi oleh keputusan-keputusan politik daripada Semenanjung.

Formula Nasionalisme Baru

Justeru itu, pada hemat saya walau apa sahaja naratif tanding yang cuba diketengahkan, unsur nasionalisme Melayu yang menjadi teras kepada kewujudan politi Malaysia ini sewajarnyalah diperkirakan dan dipertimbangkan di dalam usaha-usaha untuk membentuk ‘naratif Malaysia’ yang baru tanpa mengetepikan naratif-naratif dari komuniti lain khususnya daripada Sabah dan Sarawak juga..

Mencabut dan membuang teras nasionalisme Melayu ini pada pandangan saya hanya akan menggugat kelangsungan kuasa pemerintahan Pakatan Harapan. Malahan jika ianya cuba dikuburkan kemungkinan besar ‘keterpendaman Melayu’ akan dizahirkan dengan darjah intensiti yang lebih kuat lagi.

Namun begitu kita juga harus mengakui bahawa menerima sepenuhnya unsur-unsur yang ada dalam nasionalisme Melayu ini juga tentulah sangat tidak adil buat warga rakyat Malaysia yang lain khususnya komuniti bukan bumiputera serta warga Sabah dan Sarawak. Malaysia sesungguhnya bukan lagi Tanah Melayu tapi tanah air buat semua warga rakyat Malaysia tanpa mengira latarbelakang kaum, agama, budaya atau bahasa.

Oleh kerana itu satu formulasi nasionalisme baru yang lebih adil, saksama, terangkum dan seimbang tanpa mengetepikan kesinambungan akar sejarah kewujudan Malaysia perlulah dilakukan. Dan ini memerlukan kerja-kerja intelektual yang kreatif lagi inovatif yang berterusan.

Dari Nasionalisme Melayu Ke Nasionalisme Malaysia Terangkum

Mengambil kira realiti perkembangan dan konteks politik semasa serta kesinambungan sejarah masa lalu, saya mengajukan idea yang saya fikir sederhana sahaja iaitu mengolah semula nasionalisme Melayu menjadi nasionalisme Malaysia yang terangkum.

‘Nasionalisme Malaysia Terangkum’ adalah payung besar yang meneduhi apa saja ‘naratif keMalaysiaan’ yang mahu dibina dan dikembangkan.

Dalam takrifan yang cukup sederhana dan ringkas nasionalisme Malaysia terangkum adalah suatu idea yang mendakap prinsip-prinsip keadilan, kesaksamaan, kemanusiaan dan keterangkuman yang mempunyai unsur pentakrif identiti dan keperibadian Malaysia yang jelas dan berteraskan rasa kaseh, sayang dan cinta kepada tanah air milik kita bersama yang dinamakan Malaysia ini.

Saya yakin sebahagian besar daripada warga rakyat Malaysia tidak kira dari kaum mana atau agama apa, mempunyai rasa kaseh, sayang dan cinta kepada Malaysia.

Dan kerana perasaan cinta inilah juga sebahagian besar daripada kita rakyat Malaysia membuat pilihan untuk berubah dan menukar kerajaan lama di bawah Barisan Nasional kepada kerajaan baru di bawah Pakatan Harapan.

Persoalannya sekarang ialah apakah unsur yang paling sesuai, strategik dan wajar yang boleh kita ambil daripada nasionalisme Melayu untuk membentuk nasionalisme Malaysia terangkum ini?

Unsur Pentakrif Nasionalisme Malaysia

Memandangkan nasionalisme Malaysia ini adalah nasionalisme Melayu yang diolah semula, maka sebahagian atau satu daripada unsur-unsur yang membentuk cita-cita nasionalisme Melayu yang dinilai dan dirumuskan sebagai lebih terangkum (inklusif), wajar diperkongsikan bersama, lebih bersifat nasional dan boleh diterima serta disepakati oleh sebahagian besar daripada warga rakyat Malaysia, unsur ini hendaklah diangkat menjadi unsur pentakrif kepada nasionalisme Malaysia.

Unsur pentakrif ini menjadi rupa-bentuk, keperibadian, identiti dan jati-diri utama buat masyarakat Malaysia yang serba rencam. Ia juga berfungsi sebagai tali pengikat yang mengikat, mengintegrasikan dan menyatukan pelbagai komuniti yang ada di Malaysia dalam satu ikatan kesepaduan yang masing-masing mempunyai rasa kesepunyaan bersama terhadap unsur pentakrif ini dan seterusnya diharapkan dapat menjadi wahana kepada pembentukan memori bersama dan menguatkan lagi rasa kepemilikan kolektif serta identifikasi diri ke atas tanah air yang dinamakan Malaysia ini.    

Pada hemat saya dari ketujuh-tujuh unsur nasionalisme Melayu yang telah saya bentangkan di bahagian keempat sebelumnya, yang paling dekat dengan apa yang telah saya cirikan – terangkum, wajar diperkongsi bersama, bersifat nasional, mempunyai unsur mengintegrasi, boleh diterima dan disepakati ramai sebagai kepunyaan bersama – adalah unsur bahasa.

Unsur bahasa yang terkandung di dalam nasionalisme Melayu ini boleh dijadikan unsur pentakrif kepada keperibadian, identiti dan jatidiri Malaysia serta wahana yang mengikat kesatuan Persekutuan Malaysia daripada Perlis sampailah ke Sabah.

Justeru itu, jika unsur bahasa ini disepakati bersama sebagai unsur pentakrif kepada nasionalisme Malaysia yang baru, maka sewajarnyalah ia diangkat, diperjuangkan, dipraktikkan, dijiwai sepenuh hati dan diserlahkan secara giat serta meluas dalam seluruh bidang dan ruang kehidupan oleh semua pihak baik mereka yang di tingkat kepimpinan mahu pun mereka yang berada di akar umbi.

Sejarah Terangkum

Pada masa yang sama unsur sejarah yang menjadi sebahagian daripada cita nasionalisme Melayu itu sebaik-baiknya diberikan pengolahan semula dengan memusatkan naratifnya secara lebih terangkum dengan menyerap masuk sumbangan-sumbangan komuniti bumiputera lain, bukan bumiputera, Sabah dan juga Sarawak secara lebih adil, saksama dan seimbang tanpa mengetepikan hakikat kesinambungan sejarah politi-politi Melayu silam yang membentuk Malaysia pada hari ini.

Pembingkaian sejarah yang selama ini diajar melalui buku-buku teks sekolah yang naratifnya cenderung Melayu-sentrik atau lelaki-sentrik atau Semenanjung-sentrik perlulah diolah semula untuk turut merangkul naratif-naratif daripada bukan Melayu, perempuan dan juga naratif Sabah serta Sarawak sebagai sebahagian daripada sejarah kebangsaan.

Sejarah yang berketerangkuman akan melahirkan rasa nasional yang lebih kuat dan kukuh di jiwa setiap warga rakyat Malaysia kerana setiap komuniti yang membentuk Malaysia, baik lelaki mahu pun perempuan, baik yang di Semenanjung mahu pun yang di Borneo, semuanya diwakili dan disertakan sekali di dalam naratif sejarah nasional bangsa Malaysia.

Keadilan, Kesaksamaan, Kemanusiaan dan Keterangkuman

Unsur-unsur nasionalisme Melayu yang selebihnya itu – politik, ekonomi, agama, budaya dan raja – sewajarnyalah dilunakkan intensitinya atau diolah semula secara kreatif dan inovatif (bukan dibuang) sesuai dengan aspirasi dan cita-cita ‘Malaysia Baru’ untuk memastikan wujudnya keadilan, kesaksamaan, kemanusiaan dan keterangkuman buat seluruh warga rakyat Malaysia yang telah menumpahkan kaseh-sayang dan taat-setia mereka kepada Malaysia.   

Apakah unsur-unsur yang perlu dilunakkan atau diolah semula itu dan bagaimana untuk melunakkannya atau mengolahnya, itu bergantung kepada perbincangan dan kesepakatan bersama serta semangat bertolak-ansur semua pihak-pihak yang berkepentingan di dalam usaha untuk membentuk “naratif Malaysia” yang baharu dan mentransformasikan nasionalisme Melayu menjadi nasionalisme Malaysia yang terangkum.

Suatu Tanggungjawab Bersama

Kerja-kerja mengolah semula unsur-unsur nasionalisme Melayu dan mentransformasikannya menjadi nasionalisme Malaysia terangkum ini memerlukan kerjasama intelektual yang berbentuk rentas-etnik, rentas-budaya dan rentas agama yang menggabungkan tenaga-tenaga intelektual dari pelbagai kaum dan agama, Semenanjung dan Borneo, untuk sama-sama memformulasikan nasionalisme Malaysia terangkum secara kreatif dan inovatif.

Kerja-kerja sebegini tentunya memerlukan jaringan intelektual yang luas selain daripada keperluan asasi dari sudut kekuatan pemikiran, kreativiti, inovasi dan keterbukaan fikiran serta keikhlasan hati-nurani untuk menerima hakikat bahawa Malaysia kini bukan lagi Tanah Melayu dan bukan hanya milik Melayu atau bumiputera semata-mata tetapi adalah milik bersama seluruh warga rakyat Malaysia dari pelbagai komuniti dari Perlis hingga ke Sabah, yang telah bernaung di bawahnya dan mencurahkan bakti serta keringat untuk membangunkan Malaysia bersama-sama.

Tidak dinafikan ianya adalah suatu kerja yang berat. Kerja intelektual sememangnya suatu pekerjaan yang memerlukan tumpuan penuh kepada hal-hal bersifat pemikiran, penulisan, pendidikan, pembinaan jaringan dan penyebaran serta penggembelingan idea-idea yang segar untuk diwacanakan bersama masyarakat awam tapi tetap berpijak kepada realiti sosial masyarakat dan membumi kepada akar sejarah serta budaya bangsa kita sendiri, yakni Bangsa Malaysia yang rencam tapi kaya dengan kepelbagaian nilai yang boleh kita pilih, saring, ambil dan perkongsikan bersama mana-mana unsurnya yang progresif dan inklusif.

Walau pun ianya adalah tugas yang berat tapi ia perlu segera dilakukan bukan hanya sebagai usaha untuk mempertahankan kelangsungan kuasa Pakatan Harapan tetapi juga sebagai suatu tanggungjawab bersama untuk membina Bangsa Malaysia yang lebih adil, saksama, manusiawi dan berketerangkuman.

Keterpendaman Melayu: UMNO bersama PAS (Bahagian 3/5)

Oleh: Muhammad Hafez Darwis

Dari data PRK Semenyih yang telah saya bentangkan pada bahagian pertama, jelas bahawa undi Melayu baik yang di kawasan kampung dan pinggir bandar mahu pun kawasan taman perumahan di bandar, majoriti daripada mereka memberikan sokongan kepada UMNO.

Kenaikan peratus sokongan undi Melayu kepada UMNO sebanyak hampir 24% adalah suatu bentuk penzahiran ‘keterpendaman Melayu’ oleh sebahagian besar pengundi-pengundi Melayu di Semenyih.

Setelah sembilan bulan PH memerintah, majoriti pengundi-pengundi Melayu di Semenyih telah menzahirkan penolakan mereka terhadap PH dengan jelas. Apakah sebab kepada penolakan tersebut adalah kerana isu-isu ekonomi seperti kos hidup yang tinggi, harga barang yang masih belum turun, kutipan tol yang gagal dimansuhkan atau yang seumpamanya?

Sokongan Daripada Penyokong PAS

Sebab-sebab ekonomi tentunya turut menyumbang tapi pada masa yang sama dari data yang saya kemukakan dalam tulisan di bahagian pertama didapati pengundi-pengundi kelas menengah Melayu di kawasan supermajority Melayu di Bukit Mahkota dan Kantan Permai misalnya, telah mengalihkan sokongan mereka kepada UMNO.

Malahan dari data yang dilaporkan oleh Malaysiakini itu juga menunjukkan peralihan sokongan kelas menengah Melayu melibatkan jumlah yang cukup signifikan iaitu sebanyak 10.4% di Bukit Mahkota dan 12.3% di Kantan Permai.  Memandang mereka datang dari kelas menengah, kemungkinan faktor ekonomi bukan menjadi sebab utama kepada peralihan sokongan, tidak boleh diketepikan.

Peralihan sokongan kelas menengah Melayu ini tentunya boleh juga diandaikan sebagai dukungan yang diberikan oleh penyokong-penyokong PAS kepada calon UMNO memandangkan PAS tidak bertanding di PRK Semenyih.

Walau apa pun andaian yang dibuat, berdasarkan data yang dikutip menunjukkan sebahagian besar kelas menengah Melayu di Semenyih telah menolak PH, dan penyokong-penyokong PAS di Semenyih pula telah memberikan kesanggupan untuk turut mengundi parti UMNO, yang dulunya merupakan musuh ketat mereka.

‘Keterpendaman Melayu’ Punca Sokongan

Persoalan selanjutnya ialah apakah yang menyebabkan peralihan sokongan majoriti pengundi Melayu khususnya kelas menengah Melayu untuk menolak PH dan apakah yang mendorong kesanggupan penyokong PAS untuk sama-sama memberi sokongan kepada UMNO di PRK Semenyih ini?

Jawapan untuk kedua-dua soalan ini seperti mana yang telah saya nyatakan di bahagian kedua ialah ‘keterpendaman Melayu’.

‘Keterpendaman Melayu’ ini jugalah yang mendorong PAS untuk sanggup berkerjasama dan ‘berkahwin’ secara rasmi dengan musuh ketatnya sebelum ini, UMNO. ‘Keterpendaman Melayu’ ini juga turut mempengaruhi penyokong-penyokong PAS di akar umbi untuk memberi undi mereka kepada UMNO dalam PRK Semenyih yang lepas.

Terkandung di dalam ‘keterpendaman Melayu’ ini adalah cita-cita dan aspirasi nasionalisme Melayu. Walau pun kedua-dua parti Melayu ini membawa dua unsur nasionalisme Melayu yang berbeza tapi di peringkat ini, keinginan untuk menyatu itu kelihatannya kuat, sekurang-kurangnya di kalangan pimpinan kedua-dua parti.

‘Keterpendaman Melayu’ yang dimiliki oleh kepimpinan kedua-dua parti ini akhirnya dizahirkan melalui ‘perkahwinan’ UMNO-PAS yang telah pun dimateraikan secara rasmi pada 5 March 2019 yang lepas.

‘Keterpendaman Melayu’ Sebagai Survival Mode

Dan seperti mana yang telah saya huraikan dalam tulisan di bahagian kedua, penzahiran ‘keterpendaman Melayu’ boleh berlaku apabila situasi tersudut, tergugat atau terancam muncul, maka di kala itulah akan dizahirkan rasa ‘keterpendaman’ yang disembunyikan sebelumnya.

Penzahiran ‘keterpendaman Melayu’ ini juga boleh dianggap sebagai satu bentuk survival mode. Suatu mekanisme yang digunakan ketika menghadapi gugatan atau ancaman yang dinilai sebagai merbahaya bagi survival sesuatu komuniti atau pertubuhan itu.

Kedua-dua pertubuhan politik terbesar Melayu dan Islam ini sememangnya dalam situasi yang terdesak dengan pelbagai dakwaan mahkamah yang melibatkan rasuah dan juga tuduhan berbohong serta menipu dari masyarakat awam. Justeru, ‘keterpendaman Melayu’ yang terbentuk daripada cita-cita nasionalisme Melayu itu boleh diseru, dibangkitkan dan dipropagandakan sebagai terancam.

Cita-cita nasionalisme Melayu yang sedang diancam adalah sumber sedia ada yang paling berkesan untuk digunakan sebagai alat penggembeling sokongan bagi melindungi pertubuhan masing-masing dan juga menyelamatkan diri pemimpin mereka sendiri.

Apatah lagi bila institusi politik yang dilihat mengancam itu sebahagian besarnya datang daripada DAP, sebuah parti yang dikuasai oleh kaum Cina yang dari sudut ideologi, tradisi dan sejarahnya, menolak cita-cita dan aspirasi nasionalisme Melayu.

Rasa keterancaman itu tentulah diperkukuhkan lagi apabila parti yang dilihat menolak aspirasi nasionalisme Melayu ini telah pula menjadi sebahagian daripada kerajaan yang memerintah dan kini mempunyai akses kuasa yang lebih luas dalam membuat keputusan pemerintahan negara.

Bahan Propaganda Datang Dari PH Sendiri

Cita-cita nasionalisme Melayu yang terancam ini sebenarnya tidak susah untuk dipropagandakan bagi memicu sentimen dan perasaan manusia-manusia Melayu. Bahan untuk dipropagandakan datang daripada tindakan politik parti-parti dalam PH dan kenyataan yang keluar dari mulut kepimpinan PH serta tingkah laku penyokong-penyokong PH sendiri – misalnya isu pelantikan jawatan Menteri Kewangan dan Peguam Negara, cadangan untuk meratifikasi ICERD, rusuhan yang berlaku di kuil Sri Maha Mariamman Seafield, tuntutan untuk mengiktiraf Sijil UEC, pemberian dana jutaan ringgit kepada sekolah-sekolah dan kolej-kolej Cina, kenyataan Kulasegaran Menteri dari DAP yang mendakwa Melayu bangsa pendatang, kes penghinaan terhadap Nabi Muhammad dan isteri beliau Aisyah, dakwaan dari kenyataan awal Lim Guan Eng sebelum beliau menarik balik tentang kerjasama antara UMNO-PAS sebagai perisytiharan perang tehadap bukan Muslim, kenyataan ADUN Mengkibol dari DAP tentang pembunuhan umat Islam di masjid Christchurch New Zealand serta berbagai-bagai lagi insiden lain yang telah dipropagandakan sebagai usaha untuk memadamkan unsur-unsur yang ada dalam nasionalisme Melayu.

Semua kejadian ini dengan taktik dan strategi propaganda yang berkesan serta berterusan, saya percaya tentunya telah menimbulkan sedikit sebanyak rasa resah dan terancam yang bertumpuk-tumpuk buat sebahagian besar daripada manusia-manusia Melayu sejak daripada PRU14 sembilan bulan yang lalu. 

Menangani Ledakan ‘Keterpendaman Melayu’

Rasa resah dan terancam yang menumpuk ini tentulah ada batasnya. Lama-kelamaan sentimen nasionalisme Melayu yang terpendam itu pasti meledak dan dizahirkan. Ledakan ‘keterpendaman Melayu’ yang bermula di perhimpunan anti-ICERD itu nampaknya diteruskan penzahirannya sehingga ke PRK Semenyih dan kemungkinan besar akan turut menjangkiti PRK DUN Rantau, pada bulan April 2019 nanti.

Justeru itu, untuk menangani ledakan ‘keterpendaman Melayu’ dan menghentikannya dari terus merebak, maka unsur-unsur yang membentuk nasionalisme Melayu yang terpendam ini perlulah dikenalpasti dan difahami.

Apakah unsur-unsur nasionalisme Melayu yang ada dalam ‘keterpendaman Melayu’ ini? Pada pandangan saya terdapat tujuh unsur utama dalam nasionalisme Melayu yang membentuk rasa ‘keterpendaman’ dalam jiwa manusia-manusia Melayu. Tujuh unsur nasionalisme Melayu yang terpendam ini akan saya perincikan di bahagian keempat nanti.

Keterpendaman Melayu: Bibit-bibit dari Semenyih (Bahagian 1/5)

Bangsa Melayu sedang berhadapan dengan krisis moral yang cukup besar. Ini yang berlegar dalam fikiran saya setelah meneliti sepintas lalu keputusan Pilihanraya Kecil Dewan Undangan Negeri Semenyih (PRK Semenyih) yang baru sahaja usai pada 2 March 2019 dan kerjasama yang secara rasminya telah termaterai di antara UMNO dan PAS, tiga hari selepas itu pada 5 March 2019.

Di waktu UMNO dan PAS terpalit dengan isu-isu rasuah, korupsi, pembohongan dan penipuan, pengundi-pengundi Melayu dan Muslim masih tetap memberikan sokongan dan dukungan mereka buat kedua-dua parti terbesar bangsa Melayu dan umat Islam ini.

Buktinya majoriti pengundi-pengundi Melayu di DUN Semenyih memberikan undi mereka kepada UMNO. Tentunya yang turut memberi sokongan kepada UMNO dalam PRK Semenyih ini adalah penyokong parti PAS.

Pada hemat saya ini adalah suatu krisis moral yang dasyat buat bangsa Melayu. Krisis moral ini pada pandangan saya berkait rapat dengan persoalan ‘keterpendaman Melayu’.

Sebelum saya menghuraikan faham saya tentang ‘keterpendaman Melayu’ ini, elok kiranya kita mencermati dahulu data-data yang saya kutip daripada beberapa laporan portal berita atas talian tentang keputusan PRK DUN Semenyih yang baru lepas.

Membaca data walau pun renyah tapi penting supaya penghujahan yang dilakukan dapat dimunasabahkan berdasarkan pembuktian yang impirikal (nyata). Dan fokus data saya adalah pengundi Melayu.

Demografi dan Struktur Penempatan Di Semenyih

DUN Semenyih berlatarkan demografi pengundi yang terdiri daripada Melayu (67.71%), Cina (16.69%) India (13.73%) dan komuniti lain (1.86%).

Ciri demografi dan juga struktur pembandaran di Semenyih kurang lebih hampir sama dengan banyak kawasan separa-bandar yang lain di Malaysia. Cumanya penempatan komuniti India di Semenyih relatifnya agak besar. Ini adalah kerana faktor sejarah kolonial di mana dahulunya Semenyih adalah antara kawasan perladangan getah yang utama di Selangor.

Struktur lainnya seperti konsentrasi penempatan komuniti Cina di kawasan pekan dan bandar, manakala tumpuan penempatan komuniti Melayu di kampung-kampung dan kawasan taman perumahan pinggir bandar adalah ciri yang umumnya turut dapat dilihat di banyak deretan penempatan-penempatan lain di sepanjang Pantai Barat Semenanjung Malaysia.  

Perbandingan Antara PRU14 dan PRK Semenyih

Pada Pilihanraya Umum Ke-14 (PRU14) yang lalu, DUN Semenyih dimenangi oleh Pakatan Harapan (PH) dengan majoriti sebanyak 8,964 undi.

Menurut laporan portal berita Malaysia Dateline, pada PRU14 yang lalu, daripada 23 Pusat Daerah Mengundi (PDM), PH memenangi 13 daripadanya. Namun pada PRK DUN Semenyih yang baru lepas, bukan sahaja PH tewas dengan majoriti sebanyak 1,914 tetapi PH juga kalah di dua puluh PDM yang lain.

PH hanya menang di PDM Tarun, Semenyih Indah dan Bandar Rincing Seksyen 1-4 sahaja. Ketiga-tiga kawasan daerah mengundi ini pula majoriti pengundinya adalah terdiri daripada bukan Melayu.

Menurut laporan daripada pasukan wartawan Malaysiakini pula, dianggarkan PH hanya mendapat 37.73% sahaja undi Melayu, yakni turun sebanyak 6.52% berbanding dengan jumlah undi Melayu sebanyak 44.25% yang diperolehi oleh PH pada PRU14 yang lepas.

Tapi data di atas tidaklah mengejutkan. Penurunan undi Melayu sebanyak 6.5% dengan jumlah keluar mengundi seramai 73.3% berbanding 88% pada PRU14 adalah sesuatu yang boleh dijangka.

Peratusan Keluar Mengundi

Namun begitu jumlah keluar mengundi sebanyak 73.3% itu adalah yang paling tinggi berbanding dengan lima PRK yang lepas – Sungai Kandis (49.4%), Balakong (43%), Seri Setia (44%), Port Dickson (58.3%) dan Cameron Highlands (68.79%).

Malahan jumlah keluar mengundi sebanyak 73.3% itu melebihi jangkaan Suruhanjaya Pilihanraya (SPR) sendiri yang hanya mensasarkan sebanyak 70% sahaja keluar mengundi. Data ini sendiri – peningkatan jumlah pengundi Melayu yang keluar mengundi – sebenarnya cukup menarik untuk ditimbulkan persoalan, apakah ianya juga suatu penzahiran ‘keterpendaman Melayu’?

Sebelum saya menghuraikan dengan lebih rinci tentang ‘keterpendaman Melayu’ ini, ada baiknya dibentangkan beberapa data lagi supaya dapat dilihat dengan lebih jelas perubahan pola pengundian Melayu yang berlaku di PRK Semenyih.

Undi Melayu

Data yang paling menyerlah dalam PRK Semenyih ialah penambahan undi Melayu yang berjaya dikaut oleh UMNO. Dalam PRU14 yang lepas, laporan daripada Malaysiakini mencatatkan bahawa UMNO hanya memperolehi 35.33% sahaja undi Melayu. Namun pada PRK Semenyih ini UMNO telah berjaya mengutip sebanyak 59% undi Melayu, iaitu penambahan undi sebanyak hampir 24%.

Andaian yang boleh dibuat untuk memahami penambahan peratusan yang relatifnya besar ini ialah undi Melayu yang dulunya diberikan kepada PAS kini beralih kepada UMNO memandangkan PAS tidak bertanding dalam PRK Semenyih. Data tentang sokongan yang diberikan oleh penyokong PAS kepada UMNO ini juga menarik untuk memahami “keterpendaman” Melayu yang akan saya bahaskan nanti.

Undi Kelas Menengah Melayu

Menurut laporan daripada pasukan wartawan Malaysiakini juga, kawasan daerah mengundi yang paling jelas menunjukkan peralihan pola pengundian Melayu ialah di PDM Bukit Mahkota dan Kantan Permai yang merupakan kawasan taman perumahan yang majoriti pengundinya adalah terdiri daripada kelas menengah Melayu.

Dianggarkan 8% daripada undi kelas menegah Melayu di kedua-dua kawasan tersebut telah beralih kepada UMNO. Data menunjukkan di PDM Bukit Mahkota, PH mencatat penurunan peratus sokongan undi sebanyak 10.4% manakala di PDM Kantan Permai sokongan undi kepada PH merosot sebanyak 12.3%.

Memandangkan mereka ini majoritinya adalah dari kelas menengah Melayu, andaian awal yang boleh dibuat ialah persoalan ekonomi seperti kos hidup yang meningkat dan harga barang yang belum turun mungkin bukan faktor utama yang mempengaruhi keputusan mereka untuk menolak PH.

Laporan Malaysiakini juga turut mencatat penurunan peratusan keluar mengundi di kedua-dua kawasan tersebut sebanyak 3% lebih rendah daripada PRU14.

Selain daripada menyuluh kepada peralihan undi kelas menengah Melayu yang relatifnya besar, data di atas juga menunjukkan bahawa motivasi untuk keluar mengundi di kalangan kelas menengah Melayu di Semenyih juga rendah.

Undi Di Kawasan Supermajority Melayu

Laporan Malaysiakini turut membentangkan data-data jumlah undi yang diperolehi oleh PH di semua PDM yang bermajoriti besar (supermajority) Melayu – iaitu kawasan di mana pengundi Melayu berdaftar berjumlah antara 75% – 99%.

PH tewas teruk di 15 PDM supermajority Melayu ini. Selain daripada itu, terdapat tujuh PDM yang mana PH memperolehi undi kurang daripada 30%. Di PDM Sesapan Kelubi misalnya, PH hanya memperolehi kira-kira 25% undi sahaja.

Daripada kutipan data-data di atas terang lagi bersuluh menunjukkan terdapat perubahan pola pengundian yang ketara di kalangan pengundi-pengundi Melayu di DUN Semenyih.

Persoalan seterusnya ialah kenapa ia berlaku? Pada hemat saya faktor yang terselindung yang menyumbang kepada peralihan sokongan ini ialah ‘keterpendaman Melayu’.

Untuk memahami apa itu ‘keterpendaman Melayu’, sila ikuti bahagian kedua.